Η οπτική του φύλου στον αστικό σχεδιασμό

Ημερίδα | «Δημόσιος Χώρος και Συμπερίληψη: Αστικός Σχεδιασμός με την Οπτική του Φύλου»

Διήμερη επίσκεψη εργασίας στην Αθήνα (15-16 Ιουνίου) πραγματοποίησε η Εύα Κάιλ, πολεοδόμος με την οπτική του φύλου του Δήμου της Βιέννης, προσκεκλημένη της Αντιδημαρχίας Πολιτικών Ισότητας, Αντιμετώπισης Διακρίσεων και Έμφυλης Βίας και του Κέντρου για την Καταπολέμηση της Έμφυλης Βίας και των Πολλαπλών Διακρίσεων του Δήμου Αθηναίων.

Την Πέμπτη 15 Ιουνίου, η κ. Κάιλ συμμετείχε στην Έκτακτη συνεδρίαση της Επιτροπής Ισότητας, με θέμα συζήτησης «Τι σημαίνει συμπεριληπτικός σχεδιασμός πόλεων με την οπτική του φύλου», η οποία έλαβε χώρα στην Αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αθηναίων. Την Παρασκευή 16 Ιουνίου, διοργανώθηκε ημερίδα στο Αμφιθέατρο «Αντώνης Τρίτσης», του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων, με τίτλο «Δημόσιος Χώρος και Συμπερίληψη: Αστικός Σχεδιασμός με την Οπτική του Φύλου».

Η ημερίδα ξεκίνησε με την παρουσίαση της Εύα Κάιλ με τίτλο «Fair Shared City – experience and recommendations based on Vienna´s gender sensitive planning approach / Δίκαια Διαμοιρασμένη Πόλη – εμπειρία και προτάσεις από την προσέγγιση του πολεοδομικού σχεδιασμού της Βιέννης με την οπτική του φύλου».

Η κ. Kail ανέφερε ότι η ανάγκη για δίκαια σχεδιασμένες πόλεις με την οπτική του φύλλου προέκυψε ως αντίδραση σε τρία στερεότυπα:

1. Στην προκατάληψη των λευκών ανδρών της μεσαίας τάξης που σχεδίασαν τις πόλεις,
2. στην αντίληψη ότι «αυτοί που βρίσκονται στη σκιά δεν φαίνονται» και
3. στην τάση να βλέπουμε την πόλη μόνο ως τεχνικό σύστημα, όχι ως κοινωνικό.

Επιπλέον επισήμανε ότι οι γυναίκες συγκριτικά με τους άνδρες:

• έχουν χαμηλότερα εισοδήματα
• έχουν λιγότερα αυτοκίνητα
• έχουν λιγότερες επιλογές μεταφορικών μέσων
• κάνουν περισσότερη δουλειά φροντίδας, έχουν πιο πολύπλοκη καθημερινή ζωή και μοτίβα κινητικότητας
• έχουν μεγαλύτερο αριθμό ημερήσιων ταξιδιών
• αφιερώνουν περισσότερο χρόνο για μικρότερες αποστάσεις την ημέρα
• είναι πιο ευαίσθητες σε θέματα ασφάλειας

Κατά κύριο λόγο οι παρεμβάσεις αφορούσαν σε:

• διαβάσεις δρόμων
• φανάρια φιλικά προς τους πεζούς
• διεύρυνση πεζοδρομίων
• έργα φωτισμού
• δημιουργία πεζοδρομίων χωρίς εμπόδια
• τοποθέτηση επιπλέον καθισμάτων

Χρήσιμες συμβουλές από την πολύχρονη εμπειρία της:

• Αποφύγετε τα ημίμετρα: αναλύστε προσεκτικά το περιβάλλον, από πάνω προς τα κάτω και από κάτω προς τα πάνω
• Γνωρίστε τον φυσικό και κοινωνικό χώρο, σημεία με συναισθηματική σημασία, οπτικές συνδέσεις, πράσινα στοιχεία, παλιά κτίρια που δημιουργούν ταυτότητα
• Ξεκινήστε με τον ανοιχτό χώρο: η πράσινη υποδομή ως ραχοκοκαλιά έχει υψηλές συνέργειες όσον αφορά την κλιματική αλλαγή και τη χρηστικότητα για ομάδες σχετικές με το φύλο
• Ο σχεδιασμός πράσινων εγκαταστάσεων/δημόσιου χώρου έχουν τις υψηλότερες δυνατότητες συμμετοχής/συνδημιουργίας

Στη συνέχεια ακολούθησαν εισηγήσεις αναφορικά με συμπεριληπτικές αστικές παρεμβάσεις που έχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα.

Αρχικά τοποθετήθηκε η κ. Εύα Γρηγοριάδου, Αρχιτεκτόνισσα, Ιδρύτρια της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας Urbana με την εισήγηση «Η οπτική του φύλου για τον (ανά)σχεδιασμό των ελληνικών πόλεων: Παρουσίαση πυλώνων δράσεων της URBANΑ». Το συγκεκριμένο πιλοτικό πρότζεκτ που ανέλυσε ήταν οι «Αυλές Συμπερίληψης». Οι σχολικές αυλές χρησιμοποιούνται κατά το 70% από αγόρια, λόγω της ύπαρξης ελεύθερου χώρου για ποδόσφαιρο, με αποτέλεσμα τα κορίτσια να είναι περιορισμένα στο 30% του υπόλοιπου χώρου, με τις συνεπακόλουθες συνέπειες στη διαιώνιση των στερεοτύπων. Με παρεμβάσεις που έκανε η οργάνωση στην αυλή του 93oυ Δημοτικού Σχολείου Αθήνας (με τοποθέτηση παιχνιδιών και δραστηριοτήτων προσιτών από όλες και όλους) η κατάσταση άλλαξε.

Ακολούθησε παρουσίαση από την κ. Άννα Ζωάκου, Υπεύθυνη προγραμμάτων της ActionAid Hellas, η οποία εκπροσώπησε και την κα Μάττα Σαμίου, Υπεύθυνη προγράμματος GREAT Budgeting, ActionAid Hellas. Το πρόγραμμα GREAT Budgeting αναφέρεται στην κατάρτιση προϋπολογισμού με την οπτική του φύλου.

Τι καταφέρνει η εισαγωγή της «οπτικής του φύλου» στους προϋπολογισμούς

• Να ευαισθητοποιήσει και να κάνει κατανοητά τα θέματα φύλου και τις επιπτώσεις των προϋπολογισμών και των πολιτικών.
• Να καταστήσει τις κυβερνήσεις υπεύθυνες για τις δημοσιονομικές και πολιτικές δεσμεύσεις τους για την ισότητα των φύλων.
• Να αλλάξει και να βελτιώσει τους κρατικούς προϋπολογισμούς και τις πολιτικές για την προώθηση της ισότητας των φύλων.

Στη συνέχεια, το λόγο πήρε η κ. Αθηνά Βρακατσέλη, Σύμβουλος Δημοσιότητας του Δήμου Αθηναίων με την παρουσίαση “GREAT Budgeting: Η οπτική του Δήμου Αθηναίων”. Έγινε αναφορά στο παράδειγμα του Κολωνού αναφορικά με το GREAT budgeting και συγκεκριμένα στη συμβολή του Δήμου Αθηναίων και τα συμπεράσματά της. Πιο συγκεκριμένα οι γυναίκες που συμμετείχαν σε εργαστήρια και διαδρομές ζήτησαν:

• λάμπες
• τουαλέτες με αλλαξιέρες,
• σημάνσεις για εξόδους στα πάρκα,
• αποδυτήρια γυναικών στα γήπεδα, κ.λπ.

Με ποιον τρόπο;

• Πρακτικό εργαστήριο
• Ανάπτυξη διαύλων επικοινωνίας Δήμου και ομάδας πολιτών: «Ευρωπαϊκή Χάρτα για την Ισότητα των Φύλων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση», Επιτροπή Ισότητας Δήμου

Έπειτα, η κ. Αικατερίνη Βελεσιώτου, Διευθύντρια Κέντρου Γυναικών Καρδίτσας, έκανε παρουσίαση με τίτλο «Γυναίκες ορατές στην πόλη μου, την Καρδίτσα». Το Κέντρο Γυναικών Καρδίτσας οργάνωσε 2 συμμετοχικά εργαστήρια τα οποία υλοποίησε η URBANA:

1. Ομάδα πολιτών χαρτογράφησε βιωματικά περιοχή του Κέντρου της πόλης
2. Ομάδα φοιτητριών και φοιτητών χαρτογράφησε περιοχή γύρω από τις εγκαταστάσεις του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Οι προτάσεις αποτυπώθηκαν εγγράφως, παρουσιάστηκαν δημόσια και παραδόθηκαν στον Δήμο Καρδίτσας.